مقدمه: تستوسترون یک هورمون استروئیدی است که توسط گنادها و غدد آدرنال ترشح می‌شود. دوز بالای تستوسترون منجر به کاهش نورون‌ زایی می‌شود و آپوپتوز را در شرایط آزمایشگاهی القاء می‌کند. جهت تعدیل اثر تستوسترون، گیاهان حاوی ویژگی‌های آنتی آندروژن می‌توانند مفید باشند. اورتیکا دیوئیکا، که اغلب به نام گزنه رایج است، حاوی ترکیبات آنتی آندروژنی می‎باشد. علاوه بر این، اثرات فیتواستروژنی گزنه ارزیابی شده است. در این مطالعه اثر عصارۀ ریشۀ گزنه بر ساختارهای بافتی قشر مخ و مخچۀ موش‌های صحرایی بعد از تزریق تستوسترون مورد ارزیابی قرار گرفت. مواد و روش‎ها: 20 سر موش صحرایی نژاد ویستار بالغ نر سالم به صورت تصادفی به 4 گروه تقسیم شدند: گروه کنترل (تغذیۀ معمولی بدون هیچ‌گونه درمانی دریافت کردند)، گروه تستوسترون (10 میلی‌گرم/کیلوگرم تستوسترون به صورت زیر جلدی دریافت کردند)، گروه عصارۀ ریشۀ گزنه (50 میلی‌گرم/کیلوگرم عصارۀ ریشۀ گزنه به صورت خوراکی دریافت کردند) و گروه گزنه + تستوسترون (50 میلی‌گرم/کیلوگرم عصارۀ ریشۀ گزنه به صورت خوراکی و 10 میلی‌گرم/کیلوگرم تستوسترون دریافت کردند). پس از 6 هفته، مغزها توسط هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی شدند. تعداد جسم سلولی نورونی، قطر هستۀ نورون‌ها، قطر سلول‌های پورکنژ و قطر لایه‌های مخچه اندازه گیری شد. یافته‌ها: هیچ تفاوت معنی‌داری در میانگین تعداد جسم سلولی نورونی در قشر مخ، قطر سلول‌های پورکنژ در مخچه و ضخامت لایه‌های مخچه بین گروه‌های مختلف وجود نداشت. قطر هستۀ نورون‌ها در لایۀ گرانولار داخلی مخ در گروه تستوسترون نسبت به گروه‌های گزنه و گزنه + تستوسترون به طور معنی داری افزایش یافت. نتیجه گیری: گیاه گزنه می‌تواند به عنوان یک تعدیل کنندۀ تستوسترون در نظر گرفته شود. جهت تعیین اثر دقیق‏تر گزنه بر مغز، مطالعه‌های بیشتری مورد نیاز است.